MELEĞİME -- BİR---DUA----ümmügülsüm yeşilyurt - Down Sendromlu Çocuklarda Hücre Tedavisi,EkMineral ve Vitamin Desteğinin Yararsızlığı

selam ve dua ile.

Down Sendromlu Çocuklarda Hücre Tedavisi,EkMineral ve Vitamin Desteğinin Yararsızlığı

bilim ve teknik dergisinden alıntır

down sendromu; doğuştan mevcut olan genetik bir metabolik bozukluktur.
bu gruptaki çocuklar, zihin engelli çocuklar içerisinde eğitilmeye en
yatkın olanları kapsamaktadır. değişik yaş gruplarında olan annelerin
doğan bebekleri arasında bu sendromun görülme sıklığı 1/600 ile 1/1000
arasında yer almaktadır. Ülkemizde de zihin engelli çocuklar
içerisinde bu sendromu taşıyan önemli bir sayıda çocuklarımız vardır.

dünyamızın, gerek amerika, japonya ve avrupa ülkeleri gibi teknolojide
ileri ülkelerinde, gerekse de bizim de aralarında yer aldığımız
gelişmekte olan ülkelerinde yazılı ve sözlü medya organlarında kimi
zamanlar, down sendromlu çocuklarla ilgili öneriler yapılmaktadır.
bunların daha sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmeleri için (daha uzun
boylu olmaları, zihinsel yeteneklerinin artırılması, dil
gelişimlerinin arttırılması vb.) diyetlerine yüksek dozda ya da çoklu
(multi) dozlarda vitamin ve mineral madde takviyesini ve bunlara ek
olarak da hücre (cell) tedavisi denilen bir tedavinin çocuklara
uygulanmasını önerdiklerine tanık olmaktayız. genellikle bu tedavinin
yararları konusunda olumlu görüş bildiren ya da telkinde bulunanların,
ya konunun uzmanlık alanından çok uzak olan kişiler olduğu ya da
psikolojik etki altında bırakılmış olan, down'lı çocuk annesi, babası
ya da yakınları olduğunu görüyoruz.

hücre tedavisinin yanı sıra ilaveten büyüme hormonu , tiroid
hormonları ve triptofan (amino asit) ve ko-enzimlerinde kullanıldığını
biliyoruz. dünyamızda sayıları az da olsa bazı hekimlerin bu konuyu
kötüye kullandığını ve bazı down'lı çocuk ailelerinin "denize düşenin
yılana sarılması" örneği, bilimselliği konusunda hiçbir şey
bilmedikleri bu yasadışı tedaviye inanarak, özellikle ülkemiz için
maliyeti bir hayli yüksek olan tedavi materyallerini tedarik ederek
çocuklarına uygulattıklarını görüyoruz. buna umut bağlayan ve
çocukları için bir şeyler yapamamanın ezikliğini çeken ailelerin
birbirlerini etkiledikleri de ayrıca bilinmektedir. bilinen klasik
tedavilerin dışında kalan bu yönteme inananlar arasında birçok aydın
insanın olduğunu da görmekteyiz.

İşte bu yazı yukarıda değinilen konuları aydınlatmak ve bu konuda
yapılmış olan bilimsel araştırmaları ortaya koyarak böyle bir tedavi
yönteminin güvenilirlik derecesini açıklığa kavuşturmak için kaleme
alınmıştır. yazarının bir biyokimyacı, down'lı bir çocuk babası ve
özel eğitimi kendisine ikinci bir meslek seçmiş birisi olduğunu
anımsatmak isterim. okuyucuların dikkati açısından yararlı olacaktır
bu.

hücre (cell) terapi nedir?

hücre terapi; bazı canlıların (kuzu, buzağı, tavşan gibi) dokularının
(beyin, ve diğer organlarının) doğmadan önce alınarak liyofilizasyon
iflleminden (dokuların dondurulup, suyunun uçurulması) geçirildikten
sonra, doğuştan mevcut olan metabolik bozuklukların (down'lı çocuklar
da dahil), kısırlığın, mental bozuklukların, kanserin önlenmesi,
yaşlılığın geciktirilmesi, uzun ve sağlıklı bir yaşam sağlanması için
kullanıldığı, geleneksel tedavinin dışında dünyanın hiçbir ülkesinde
yasaların izin vermediği yasadışı bir tedavi yöntemidir.

tedavi materyali derialtı yoluyla altı ay aralıklarla çocuklara tatbik
olunmaktadır. bu tedavinin down sendromlu çocuklarda uygulanması çok
eskilere gitmesine karşın bu konuda yapılan bilimsel araştırmalara
ancak 1960'lı yıllardan sonra rastlıyoruz.

bu konunun ateşli bir savunucusu olan dr. franz schmid 1983'te yazdığı
bir yazıda, bu tedavinin 5 milyonun üzerinde değişik tür rahatsızlığı
olan insanlarda denendiğini bildirmektedir. dünyanın dört bir yanından
hali vakti yerinde olan aileler down'lı çocuklarını önceleri bu
tedaviden yararlanmak için almanya'ya dr. schmid'e götürmüşlerdir.
daha sonra da, dr. shmid'in kendi aralarında organize olan aileler
tarafından, ülkemizin de aralarında bulunduğu değişik dünya ülkelerine
davet edilerek, tedavi protokollerinin bu yolla uygulanmaya
başlandığını ailelerin de yasadışı olarak materyalleri posta ya da
yakınları vasıtasıyla sağladıklarını bilmekteyiz.

dr. shmid'in ölümünden sonraysa bu tedavi yönteminin başkaları
tarafından sürdürüldüğü bilinmektedir.
görüşlerini daha çok İsviçre'de yayımlanan yerel dergilerde belirten
dr. schmid, hücre tedavisi yönteminin down'lı çocukların zihinsel
performansını artırdığını belirtmiştir. bunun yanı sıra, büyümelerine,
dil gelişimlerine, motor becerilerini arttırmalarına ve hastalıklara
karşı savunma dirençlerinin gelişimine katkısının olduğunu ileri
sürmüştür. hatta bunlarla da kalmayıp down'lı çocukların dismorfik
görünümlerini (yassı burun, büyük dil oluşumu gibi) bile tedavi
ettiğini belirtmektedir. dr. schmid' in hücre tedavisine ek olarak
mineral ve vitamin takviyesi ve ko-enzimler ile tiroid preperatlarını
da çocuklara duruma göre uyguladığını biliyoruz.

dr. schmid'in aksine, onlarca araştırmacı, önerilen bu tedavi
yönteminin çocuklar için yararsız ve birçok hastalık riskini de
beraberinde bulaştırmaya aracı olduğu görüşünü uluslararası bilimsel
dergilerde belirtmişlerdir. Özellikle, kanadalı bir araştırmacı olan
black ve araştırma grubu (1966), İngiliz araştırmacı bardon (1964) ve
alman araştırmacılardan bremer (1976) ve shultz (1976), bu tedavinin
hiçbir olumlu yanını görmediklerini bildirmişlerdir. iowa Üniversitesi
(a.b.d.) Çocuk (pediatri) bölümü'nden dr. don. c.van dyke ve
arkadaşları (1990), % 20 si hücre tedavisi uygulanan 190 down
sendromlu çocuk üzerinde yapmış oldukları retrospektif bir çalışmada,
her iki grup çocuk arasında iq, motor gelişim, sosyal davranış, boy,
dil gelişimi ve büyüme alanlarında hiçbir farklılığın görülmediğini
belirtmişlerdir. dr. last (1990) ise, hücre terapisinin bir aldatmaca
olduğunu ve bu uygulamanın özellikle spongioform ensefalopati ve
lökoensefalit gibi yavaş gelişen viral enfeksiyonları bulaştırma
riskini taşıdığına işaret etmektedir.

yüksek (mega) ya da Çoklu (multi) doz vitamin ve mineral uygulamaları

down'lı çocuklarla ilgili gerek yüksek ve gerekse çoklu vitamin ve
mineral takviyesiyle yapılan denemeler çok daha eskilere dayanmasına
karşın, bu konuda yapılan bilimsel araştırmalara 1960'l yıllardan
sonra rastlıyoruz. sadece multivitamin ve minerallerin değil bunların
yanında 5-hidro ksitiptofan, büyüme hormonu ve tiroid hormonlarının da
downlu çocukların gelişimine katkısı ile ilgili araştırmaların
yapıldığını görüyoruz.

bu araştırmalara baktığımızda; 1963 yılında haubold, 1975 yılında
turkel ve 1981 yılında ise harrell ve arkadaşları, zihinsel engelli
çocuklara erken yaşlardan itibaren multivitamin ve mineral
verilmesinin çocukların gelişimine katkısı olduğunu belirtmişlerdir.
bunlardan özellikle harrell ve arkadaşları (1981), evde bakılan mental
yetersizliği olan yaşları 5-15 arasında ve iq leri 17-70 arasında olan
16 çocuk üzerinde yapmış oldukları çift-kör (duble-blind) araştırmada
ise bu çocuklardan 6'sına ilk 4 ay vitamin takviyesi uygulamışlar,
diğerlerine ise vitamin vermemişlerdir. bu araştırmacılar vitamin
verilen çocukların iq'lerinde 5-9,6 arasında artış olduğunu
gördüklerini, oysa plasebo (hiç bir vitamin içermeyen) grupta ise, iq
değerlerinde kaydadeğer bir ilerleme görmediklerini bildirmişlerdir.
daha sonra ise, önce vitamin vermedikleri plasebo gruba 4 ay vitamin
takviyesi yaptıklarında, ikinci grubunda iq'lerinde 10,2 düzeyinde bir
artış saptadıklarını bildirmişlerdir. bu araştırmadan önce yapılan
diğer iki çalışmadaysa kontrol örnekleri yoktur. bu yüzden daha
sonraki dönemlerde birçok araştırmacı bunu eleştirmiştir.

1981 yılında harrell ve arkadaşlarının yaptığı araştırmanın
yöntembilimsel ve istatistiki hesaplamalarında birçok yanlışlıkların
olduğunu ileri süren nebraska Üniversitesi'nden başka bir araştırma
grubu (1989), harrell ve arkadaşlarının yaptıkları araştırmayı mental
yetersizliği olan 24 çocukta (yaşları 5-15 arasında olan,12 si kız ve
12 si erkek) 8 ay yine çift-kör çalışma olarak uygulamışlardır.
megavitamin terapinin, mental ve diğer gelişim alanlarına hiçbir
pozitif etkisinin olmadığını, diğer araştırmalara göre çok geniş ve
daha bilimsel yöntemlerle ortaya koymuşlardır.

değindiğim yukarıdaki son araştırma verileriyle paralellik gösteren bu
konudaki onlarca araştırmanın hepsi de son ifade edilen sonuçta
birleşmişlerdir.

bu araştırmacılardan bidder ve grubu (1989), bu uygulamaların faydalı
olmamasının yanında, çocuklar için yan etkilerinden de söz
etmişlerdir. kısaca bu uygulamaların hiçbirisinin down' lu çocukların
daha sağlıklı olabilmelerinde, gerek zekâ ve gerekse konuşma,
nöromotor fonksiyonlarının (boy uzaması gibi) geliştirilmesinde
vitamin ve mineral takviyesinin bir yararından söz etmemişlerdir.
preuss ve arkadaşları (1989), yazdıkları derleme makalede "gelişigüzel
ve megadoz vitamin suplemantasyonu downlu çocuklar için yararsızdır."
ifadesini kullanmışlardır. aynı ifadeler; dr. mary coleman (1997)
tarafından da vurgulanmıştır. dr. coleman'ın yazısında özellikle yağda
eriyen vitaminlerin (a,d,e,k) downlu çocuklarda henüz tam
aydınlatılmamış ve araştırmayı bekleyen konular olduğu vurgulanmış
olmakla birlikte, bu konuda 1987 ve1993'te yapılan araştırmalarda d
vitamininin down sendromlu çocuklarda normal çocuklarla aynı düzeyde
olduğu belirtilmiştir. downlu çocuklarda vitaminlerle ilgili diğer
araştırmalara bakaçak olursak; down'lı fetuslerin beyinleri üzerinde
yapılan bir araştırmada (1989), e vitamini düzeylerinde bir eksiklik
görülmemiştir. ancak down'lı çocukların ileri yaşlarda alzheimer
hastalığına yakalanma riski fazla olmasından dolayı, ileri yaşlarda e
vitamini takviyesinin koruyucu olacağı bildirilmiştir (1988). 1990
yılında yapılan bir araştırmada down'lı çocuklarda a vitamini düzeyi
normal çocuklarla aynı seviyede bulunmuştur.

bu konudaki başka araştırmalara baktığımızda, gerek yağda eriyen ve
gerekse de suda eriyen vitaminlerin düzeylerinin down'lı çocuklarda,
normal çocuklarla bir farklılık göstermediği anlaşılmaktadır.

mineral maddelerle ilgili down'lı çocuklarda yapılan incelemelerde
bunlardan sadece bazılarının çinko (zn) düzeylerinin diğer çocuklardan
düşük olduğu belirtilmekteyse de, bu görüş tam olarak kesinlik
göstermemektedir. bununla birlikte 1994 yılında yapılan bir
araştırmada down'lı çocuklara ağız yoluyla 4 aylık bir süreyle
uygulanan çinko (zn) takviyesinin çocukları enfeksiyonlara karşı
koruduğu bildirilmiştir.

sonuç

hücre terapisi olarak kullanılan liyofilize yabancı protein içeren
materyaller allerjik ya da aşırı duyarlığa yol açmaları yanında, bazı
viral enfeksiyonların da bulaşmasına aracılık edebilir. ayrıca
bilimsel verilerin çoğu bu uygulamanın yararsız olduğunu ifade
etmektedir. 1994 yılında abd'de kurulan down sendromu tıp grubu'nun
(down's syndrom medical group) bu çocukların tıbbi bakımlarıyla ilgili
yayımladığı bilimsel rehberde (down's syndrome quarterly, 1997) böyle
bir tedaviye yer verilmemektedir.

down'lı çocuklar, diğer sağlıklı çocuklarla aynı düzeyde vitamin ve
mineralleri içermektedir. bu çocuklara bilinçsizce uygulanan yüksek ya
da çoklu vitamin ve mineral uygulamalarının, çocukların
metabolizmalarını bozabileceği ve olumsuz tablolara yol açacağı
unutulmamalıdır.

bu çocuklara mega ya da multi vitamin uygulamaları yerine, şayet
bireysel olarak eksik vitamin veya mineral madde söz konusuysa,
onların uygulanması ve bu uygulamaların mutlaka hekim kontrolünde
yapılması gerekmektedir.
son söz olarak denilebilir ki, "bugünkü koşullarda down sendromunun
belirtilerini düzeltecek ve fayda sağlayacak spesifik bir farmakolojik
terapi yöntemi henüz bulunmamaktadır."

prof dr. cemil Çelik
ondokuz mayıs Üniversitesi,
tıp fakültesi, biyokimya anabilim dalı ve
zihin engelli Çocuklar eğitim uygulama ve
araştırma merkez müdürü

kaynak:
bilim ve teknik dergisi